Ομοιότητες – διαφορές των εννοιών
Ο Εθελοντισμός έχει κοινά στοιχεία με τη Φιλανθρωπία, καθώς και οι δύο έννοιες αναφέρονται στη βοήθεια και την προσφορά προς το συνάνθρωπο.
Τόσο ο Εθελοντισμός, όσο και η Φιλανθρωπία, περιλαμβάνουν αυτοπροαίρετες ενέργειες και εκούσιες πράξεις που είναι αποδεκτές ως χρήσιμες για το γενικό καλό και δεν αποσκοπούν, ούτε αποφέρουν συνήθως κάποιο ανταποδοτικό όφελος.
Ο Εθελοντισμός είναι ευρύτερος από τη Φιλανθρωπία, καθώς μπορεί να έχει αντικείμενο και τα ζώα ή τη Φύση γενικά, ενώ η Φιλανθρωπία απευθύνεται συνήθως στους ανθρώπους. Ο Εθελοντισμός κατά κύριο λόγο ασκείται μέσα από οργανωμένα προγράμματα, αντίθετα με τη Φιλανθρωπία, που μπορεί να γίνεται ευκαιριακά.
Ως σημαντική διαφορά ανάμεσα στη Φιλανθρωπία και στον Εθελοντισμό αναφέρεται η σχέση που έχει αυτός που προσφέρει τη βοήθεια προς εκείνον που την αποδέχεται. Αντίθετα με τη Φιλανθρωπία, που ενέχει οίκτο, γίνεται από θέση ισχύος και είναι συνήθως ευκαιριακή πράξη, ο Εθελοντισμός είναι συνεχής και ο εθελοντής έρχεται σε άμεση επαφή με τον επωφελούμενο και τον αντιμετωπίζει σαν ισότιμο άτομο που βρίσκεται σε μια δύσκολη κατάσταση. Ο Εθελοντισμός δεν αποσκοπεί μόνο στην προσωρινή ανακούφιση ενός προβλήματος, αλλά κυρίως στην καταπολέμηση των παραγόντων που το προξενούν και στη βελτίωση των κοινωνικών συνθηκών που το χαρακτηρίζουν. Επιπλέον, η παροχή δεν είναι μόνο υλική αλλά και ηθική ή κοινωνική.
Ο αλληλέγγυος είναι συνήθως κάποιος που διατρέχει τους ίδιους κινδύνους και βιώνει τα ίδια προβλήματα με αυτόν στον οποίο συντρέχει και με τον οποίο συνεργάζεται. Για παράδειγμα, όταν κάποιος που έχει αρκετό φαγητό δίνει σε έναν συνάνθρωπό του που πεινάει ένα μικρό μέρος, το γεγονός αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί ως φιλευσπλαχνία. Αλληλεγγύη είναι όταν τον βοηθάει να βρει το φαγητό του ή το μοιράζεται μαζί του ή όταν και οι δύο πεινάνε και αποφασίζουν να κάνουν κάτι γι’ αυτό. Όταν κίνητρό του είναι η σκέψη ότι καθένας μας μπορεί να βρεθεί σε δυσχερή θέση και γι’ αυτό υποστηρίζουμε ό ένας τον άλλο επιδιώκοντας Κοινωνική Δικαιοσύνη.
Η έννοια του Εθελοντισμού συνδέεται με την Αλληλεγγύη και την ανιδιοτελή προσφορά. Η Αλληλεγγύη είναι κεντρική αξία του Εθελοντισμού.
Η Γερμανίδα φιλόσοφος Χάνα Άρεντ διακρίνει τον οίκτο (που προκαλεί Φιλανθρωπία) από την Αλληλεγγύη.1
Στη θέα ενός ανθρώπου που υποφέρει γεννιέται μέσα μας η συμπόνια ως απέχθεια για την κατάστασή του. Ο οίκτος αντιστοιχεί σε ορισμένη κατάσταση δυστυχίας που γίνεται αισθητή από εμάς από απόσταση εγγύτητας προς αυτόν που δυστυχεί. Η σχέση αυτή είναι μερική και συγκεκριμένη, καθότι εμπλέκει ορισμένα μόνο πρόσωπα κάθε φορά. Δεν αναφέρεται στην κοινωνία ως όλον, ούτε στα μέλη της συνολικά. Αντίθετα, η Αλληλεγγύη, ακόμα και αν τροφοδοτείται από συναίσθημα συμμετοχής στην οδύνη άλλου, πηγαίνει πέρα από αυτή. Στη στάση Αλληλεγγύης η αποδοκιμασία της αναξιοπάθειας του άλλου αφαιρείται από συγκεκριμένες περιστάσεις ή σχέσεις στις οποίες τυχαίνει να ενέχεται το υποκείμενο. Και γενικεύεται σε σταθερή ηθική στάση, καθότι ανταποκρίνεται σε καθολικεύσιμη ηθική αρχή.
Ο Εθελοντισμός και η Αλληλεγγύη εκφράζονται με πολλούς τρόπους, καθένας από αυτούς με τη δική του φυσιογνωμία και μέθοδο δράσης. Κοινό χαρακτηριστικό όμως όλων είναι η συνδρομή τους στην προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Σύμφωνα με το Volunteering and Society in the 21st Century, των Colin Rochester, Angela Ellis Paine, Steven Howlett, Meta Zimmeck (2009)
1. Ο Εθελοντισμός μπορεί να θεωρηθεί ως συνδυασμός Ακτιβισμού και άμισθης εργασίας.
2. Ο Εθελοντισμός μπορεί να θεωρηθεί ως Ακτιβισμός και αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου.
3. Ο Εθελοντισμός μπορεί να θεωρηθεί ως αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου και της ανιδιοτελούς προσφοράς.
Τέλος, ο Εθελοντισμός είναι ο συνδυασμός και των τριών διακριτών στοιχείων.
Πηγή: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Γραφείο Διασύνδεσης
1 Φιλανθρωπία και Αλληλεγγύη. Ομιλία του Κώστα Σταμάτη, καθηγητή της Νομικής του ΑΠΘ, στο συνέδριο Εκκλησία και Αριστερά, πηγή: http://blogs.auth.gr/moschosg/